سازمان دیدبان حقوق بشر در گزارشی تازه اعلام کرد که طالبان از زمان تسلط بر افغانستان در ۱۵ آگست ۲۰۲۱، دامنه‌ی سرکوب و محدودیت‌ها را به‌ویژه علیه زنان و دختران به‌شدت گسترش داده‌اند، خبرنگاران را بازداشت کرده و هرگونه صدای مخالف را خاموش کرده‌اند. این در حالی است که افغانستان اکنون با یکی از بدترین بحران‌های انسانی جهان مواجه است؛ بحرانی که با کاهش کمک‌های جامعه جهانی و بازگرداندن اجباری ۱.۹ میلیون مهاجر از ایران و پاکستان شدت یافته است.
بر اساس این گزارش، طالبان همچنان مانع آموزش دختران بالاتر از صنف ششم شده و ورود زنان به دانشگاه‌ها را ممنوع کرده‌اند. محدودیت‌های شدید بر اشتغال، آزادی رفت‌وآمد و دسترسی به اماکن و خدمات عمومی نیز زندگی زنان را به‌شدت تحت فشار قرار داده و حتی دسترسی آنان به کمک‌های بشردوستانه و خدمات صحی را محدود کرده است.
دیدبان حقوق بشر یادآور شد که در ۸ جولای ۲۰۲۵، محکمه بین‌المللی جزایی برای نخستین بار حکم بازداشت رهبر طالبان، هبت‌الله آخندزاده، و قاضی‌القضات این گروه، عبدالحکیم حقانی، را به اتهام «جنایت علیه بشریت به دلیل آزار جنسیتی» صادر کرد.
طالبان طی سال ۲۰۲۴ با اجرای سخت‌گیرانه‌ی قانون «امر به معروف و نهی از منکر» به کنترل شدید پوشش و رفتار شهروندان پرداخته‌اند. کمیته‌های محلی این گروه با یورش به محل کار، بازرسی مکان‌های عمومی، ایجاد ایست‌های بازرسی و تلاشی تلفن‌های همراه، شهروندان را زیر نظر گرفته و به اتهاماتی مانند پخش موسیقی، حجاب «نامناسب» یا اختلاط زن و مرد در محیط کار بازداشت کرده‌اند.
دیدبان حقوق بشر از بی‌عملی چهار ساله‌ی کشورهای عضو سازمان ملل در برابر نقض گسترده حقوق بشر توسط طالبان انتقاد کرده و از اتحادیه اروپا خواسته تا در قطعنامه سالانه‌ی خود در شورای حقوق بشر، ایجاد یک سازوکار مستقل و جامع پاسخگویی بین‌المللی برای افغانستان را پیشنهاد دهد.
این گزارش همچنین به اخراج گسترده مهاجران افغان توسط ایران، پاکستان و اخیراً آلمان اشاره می‌کند؛ اقدامی که بسیاری از بازگشت‌کنندگان را در معرض خطر مستقیم آزار و سرکوب قرار داده است. در آمریکا نیز دولت ترامپ با لغو وضعیت حفاظت موقت (TPS)، محدودکردن شدید برنامه «پناهش موقت بشردوستانه»، توقف نامحدود پذیرش پناهندگان و گنجاندن افغانستان در فهرست کشورهای ممنوع‌السفر، هزاران افغان را در معرض اخراج قرار داده است.
رسانه‌های داخلی افغانستان تحت قوانین سخت‌گیرانه‌ی طالبان فعالیت می‌کنند و خبرنگاران به‌دلیل خطر تلافی‌جویی، ناگزیر به خودسانسوری شده‌اند. همزمان، کاهش شدید کمک‌های خارجی – که بیش از ۴۰ درصد کمک‌های بشردوستانه افغانستان را تا جنوری ۲۰۲۵ تشکیل می‌داد – برنامه‌های حیاتی کمک غذایی و خدمات صحی را مختل کرده و بیش از ۴۰۰ مرکز درمانی تعطیل شده است.
این کاهش کمک‌ها به‌ویژه بر وضعیت تغذیه کودکان و دسترسی دختران و زنان به آموزش آنلاین تأثیر منفی گذاشته است.
فریشته عباسی، پژوهشگر افغانستان در دیدبان حقوق بشر، گفت:
«چهارمین سالگرد تسلط طالبان یادآور ابعاد هولناک نقض حقوق بشر، به‌ویژه علیه زنان و دختران است. دولت‌ها باید همزمان طالبان را برای پایان‌دادن به این نقض‌ها تحت فشار قرار دهند و برای کاهش بحران انسانی افغانستان اقدام کنند. هیچ کشوری نباید افغان‌ها را به اجبار بازگرداند.
