امرالله صالح، معاون پیشین ریاست‌جمهوری افغانستان در واکنش به اظهارات بحث‌برانگیز همسر زلمی خلیل‌زاد، نماینده پیشین امریکا در امور صلح، افغانستان نوشته است که او در جای خودش بر حق است. به گفته او، تنها خلیل‌زاد و همسرش در جریان سفر به افغانستان زیر اداره طالبان، مصون هستند؛ نه همه شهروندان کشور.
معاون پیشین ریاست‌جمهوری کشور در شبکه اجتماعی اکس نوشته است: «برای خلیل‌زاد و همسرش، اگر بخواهند به افغانستان زیر سلطه طالبان سفر کنند و تفریح کنند، هیچ خطری آن‌ها را تهدید نمی‌کند و نخواهد کرد و هزینه‌های سفرشان (فرست کلاس) نیز توسط ملاهبت‌الله پرداخت خواهد شد.»
صالح، زلمی خلیل‌زاد را لابی‌گر قومی طالبان توصیف کرده و افزوده است: «این که همسر آقای خلیل‌زاد مشورت داده است که آواره‌ها به افغانستان بازگردند، از دید او و همسر بدنامش که بیشتر نقش یک عامل نفوذی را ایفا کرده، صادق و بر حق است.»
این مقام پیشین ریاست‌جمهوری کشور با انتقاد از نقش خلیل‌زاد در موافقت‌نامه صلح میان ایالات متحده و طالبان، نوشته است که خلیل‌زاد از سال ۱۹۹۴ میلادی تا امروز در موقعیت‌های مختلف، گاهی به عنوان لابی‌گر قومی و گاهی در راستای منافع شرکت یونیکال و گاهی نماینده غیرمستقیم سیا خدمت کرده است.
صالح، طالبان را مدیون احسان خلیل‌زاد خوانده و علاوه کرده است: «پس از قرارداد بدنام دوحه، طالبان مدیون او هستند تا برای این خیانت تاریخی به او بازپرداخت کنند.»
این درحالی است که دکتر شرل بنارد، پژوهشگر امریکایی و همسر زلمی خلیل‌زاد، نماینده پیشین امریکا در امور افغانستان، نگرانی‌ها درباره سرنوشت بازگشت‌کنندگان افغان را «اغراق‌آمیز و نادرست» توصیف کرده است. او در مقاله‌ای که به تازگی در سایت «نشنل اینترست» منتشر شده، گفته است که پناه‌جویان افغان مقیم ایالات متحده نباید از بازگشت به افغانستان تحت حاکمیت طالبان بترسند.
خانم بنارد توضیح داده که ماه گذشته به کابل سفر کرده بود و امنیت افغانستان «بهترین وضعیت سال‌های اخیر را تجربه می‌کند» و امکان زندگی و کار با «انتظار معقول از امنیت و معیشت» فراهم شده است. او گزارش‌های رسانه‌ها و سازمان‌های حقوق بشری درباره سرکوب زنان افغان را زیر سوال برده و گفته است که آن‌چه خود در کابل مشاهده کرده با ادعاهای مطرح‌شده تفاوت دارد.
بنارد در این مقاله افزوده است که ممنوعیت تحصیل دختران در مکاتب دولتی «ناعادلانه و غیرشرعی» است، اما این محدودیت را دلیلی برای عدم بازگشت افغان‌ها به کشورشان ندانسته و تأکید کرده که بازگشت‌کنندگان می‌توانند فرزندان خود را به مکاتب خصوصی بفرستند که همچنان فعال‌اند.
این اظهارات همسر خلیل‌زاد واکنش‌های گسترده شهروندان، فعالان حقوق زن و مدافعان حقوق بشر را برانگیخته است. به گفته آن‌ها، همسر خلیل‌زاد شناخت کافی از طالبان ندارد.
