هم‌زمان با آغاز دور جدید واکسین پولیو در افغانستان، کارمندان صحی از افزایش موارد ابتلا به فلج کودکان ابراز نگرانی می‌کنند. به باور آن‌ها، موج بازگشت خانواده‌ها از کشورهای همسایه، به‌ویژه پاکستان، احتمال سرایت بیماری پولیو در افغانستان را افزایش داده است. از سوی دیگر، قطع کمک‌های مالی کشورهای غربی به بخش صحی افغانستان، تطبیق واکسین پولیو برای همه کودکان را دشوار کرده است. پیش از این نیز سازمان‌های بین‌المللی هشدار داده بودند که اخراج مهاجران از کشورهای همسایه می‌تواند آمار ابتلای کودکان به ویروس پولیو را در افغانستان افزایش دهد.
ابوبکر ناصری، متخصص بیماری‌های کودکان در یکی از شفاخانه‌های خصوصی کابل، به افغانستان آینده می‌گوید تجربه‌های گذشته نشان داده است که رفت‌وبرگشت‌های مکرر به پاکستان، خطر ابتلا به پولیو را در مناطق مرزی این دو کشور افزایش می‌دهد. آقای ناصری می‌افزاید: «اگر کودکان واکسین نشوند و یا بدون بررسی در مرزها وارد خاک افغانستان شوند، بدون شک شیوع این بیماری در میان کودکان کشور افزایش می‌یابد و ممکن است تا ۳۰ درصد آمار مبتلایان بیشتر از سال قبل شود.»
این داکتر متخصص تأکید می‌کند که برای جلوگیری از افزایش موارد پولیو، باید کارزارهای واکسین به‌گونه‌ای اضطراری و دوامدار در تمام مناطقی که مهاجران به آن برگشته‌اند، راه‌اندازی شود.
همچنان، داکتر مصدق جلالی، متخصص بیماری‌های ساری در کابل، می‌گوید: «وقتی یک کودک بدون واکسین در یک منطقه پُرجمعیت وارد می‌شود، تنها کافی است ویروس فعال باشد؛ دیگر مهار آن بسیار دشوار خواهد بود.» این متخصص بیماری‌های ساری از سازمان‌های بین‌المللی می‌خواهد که در زمینه فراهم‌سازی واکسین پولیو و روند تطبیق آن با وزارت صحت افغانستان همکاری کنند.
بر اساس آمار کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان، از اواخر سال ۲۰۲۳ تاکنون، بیش از ۸۰۰ هزار مهاجر افغان از پاکستان به کشور برگشته‌اند. سازمان‌های بین‌المللی هشدار داده‌اند که بسیاری از این مهاجران بدون دسترسی به خدمات صحی مناسب در مناطق مختلف کشور جابه‌جا شده‌اند. این جابه‌جایی گسترده، زنگ خطری برای گسترش بیماری‌های ساری به‌ویژه پولیو به صدا درآورده است.
سازمان جهانی صحت، در گزارشی در ماه اپریل ۲۰۲۵ هشدار داده بود که برگشت مهاجران، خطر انتقال ویروس پولیو را به گونه چشم‌گیری افزایش داده است. این سازمان اعلام کرده که در سال ۲۰۲۴ میلادی، ۲۵ واقعه مثبت پولیو در افغانستان ثبت شده است. از این میان، ۱۴ مورد در قندهار، ۷ مورد در هلمند، ۲ مورد در ارزگان و یک – یک مورد دیگر در ولایت‌های کنر و نورستان گزارش شده‌اند. سازمان جهانی صحت افزوده است که آمار مبتلایان به پولیو در افغانستان در سال ۲۰۲۴، چهار برابر بیشتر از سال ۲۰۲۳ بوده است. از آغاز سال ۲۰۲۵ تاکنون، تنها یک مورد فلج کودکان در ولایت بادغیس ثبت شده است.
در کنار چالش‌های ناشی از مهاجرت، توقف کمک‌های مالی از سوی نهادهایی مانند اداره انکشاف بین‌المللی ایالات متحده امریکا، وضعیت صحی در افغانستان را وخیم‌تر کرده است. سازمان جهانی صحت در ماه مارچ ۲۰۲۵ گزارش داد که به دلیل کاهش کمک‌های بین‌المللی، بیش از ۲۰۰ مرکز صحی در افغانستان مسدود شده‌اند. این مراکز پیش از این، خدمات واکسیناسیون و مراقبت‌های اولیه صحی را برای بیش از ۱.۸ میلیون نفر در افغانستان فراهم می‌کردند. بسته شدن این مراکز، خطر گسترش بیماری‌هایی مانند پولیو، سرخکان و مالاریا را افزایش داده است.
لیدا احمدی، واکسیناتور پیشین کارزار محو پولیو در هرات، می‌گوید که وضعیت کنونی برنامه‌های صحی، به ویژه واکسین پولیو در افغانستان، به شدت نگران‌کننده است. او تأکید می‌ورزد که هرچند از وضعیت کنونی کارزارهای محو پولیو بی‌خبر است، اما باور دارد که قطع کمک‌های مالی بین‌المللی می‌تواند تأثیر منفی روی فعالیت‌ها در زمینه محو پولیو بگذارد.
این کارمند پیشین بخش صحی در افغانستان می‌افزاید: «بدون حمایت دوامدار، برنامه‌هایی مثل واکسین پولیو نمی‌توانند موثر واقع شوند و در نتیجه، کودکان در برابر این بیماری بی‌دفاع باقی می‌مانند. کمپاین‌های محو پولیو از سوی نهادهای بین‌المللی حمایت مالی می‌شود، اگر آن‌ها پول و هزینه این کمپاین‌ها را نپردازند، بدون شک پرداخت این هزینه برای وزارت صحت کشور دشوار است و کندی در روند کمپاین‌ها به‌وجود خواهد آمد.»
در کنار این موارد، کمپاین‌های واکسین در برخی از مناطق دوردست کشور با چالش‌های امنیتی و محدودیت‌های محلی روبه‌رو هستند. داکتران می‌گویند که برخی از خانواده‌ها به دلیل باورهای نادرست، کم‌آگاهی و ترس، اجازه واکسین به کودکان‌شان را نمی‌دهند و در برخی از ولایات، تیم‌های صحی حتی اجازه ورود به روستاها را ندارند.
این درحالی است که وزارت صحت عامه، زیر اداره طالبان، اعلام کرده است که روز دوشنبه، ۲۱ اپریل، کارزار سرتاسری محو پولیو در افغانستان آغاز خواهد شد. پولیو یا فلج کودکان، یک بیماری ویروسی و ساری است که عمدتاً کودکان زیر پنج سال را مصاب می‌سازد. این ویروس از طریق آب و غذای آلوده وارد بدن می‌شود و می‌تواند روی اعصاب تأثیر منفی بگذارد و در نهایت سبب فلج دایمی اعضای بدن کودکان شود.
واکسین پولیو تنها راه موثر برای پیش‌گیری از این بیماری است و تطبیق منظم آن می‌تواند از گسترش این ویروس جلوگیری کند. هرچند پولیو از کشورهای دیگر جهان ریشه‌کن شده است، اما افغانستان و پاکستان هنوز تنها دو کشوری هستند که پولیو در آن‌ها به گونه بومی فعال است.
