در خانه‌ی صدیق (نام مستعار)، متقاعد ۶۴ساله وزارت دفاع، دیگر چیزی به نام «دسترخوان» وجود ندارد؛ تنها فرش فرسوده‌ای که هر شب با بغض و گرسنگی پهن می‌شود. او حدود شش سال پیش از امروز حقوق بازنشستگی دریافت می‌کرد، اما حالا نه از این حقوق خبری است و نه هم راهی برای تأمین غذای روزمره‌اش وجود دارد. او تنها یکی از هزاران بازنشسته‌ای است که امروز صدایش در هیاهوی تصمیم‌های نادرست طالبان، گم شده است.
صدیق، پدر ۱۵ فرزند است و سرپرستی دو خانواده را به دوش می‌کشد. با چشمان پُر از اشک و صدای گرفته می‌گوید: «باور کنید شب‌وروز ما به یک دغدغه بدل شده، این که امروز چه بخوریم و از کجا بیاورم؟» او چهار پسر جوان دارد که از رشته‌های مختلف دانشگاه فارغ‌اند، اما سال‌هاست موفق به پیداکردن شغل نشده‌اند.
صدیق سال‌ها برای کشورش در نظام خدمت کرده و خانه‌ای را با دستان خودش ساخته بود که به‌خاطر وضعیت بد اقتصادی مجبور شد آن را بفروشد. پول فروش خانه‌اش طی چند سال گذشته مصرف شده و حالا تنها مقداری از این پول باقی مانده که با آن خانه دیگری به گروی گرفته است. او نگران است که روزی خواهد رسید که حتا این خانه گروی را نیز از دست بدهد: «هیچ روزی نیست که بدون اضطراب از خواب بلند نشوم. می‌ترسم صاحب خانه ما را بیرون نکشد. دختر ۲۰ ساله‌ام به‌دلیل فشارهای روانی بیمار شده. هر باری که حمله روانی بالایش می‌آید، فریاد می‌کشد: ما نان نداریم، لباس نداریم. صدایش مثل خنجر دلم مرا تکه‌تکه می‌کند.» این نظامی بازنشسته تنها یک خواسته دارد؛ پرداخت به‌موقع حقوق تقاعدی: «ما آدم استیم، ما حق داریم زندگی کنیم.»
خیرمحمد (نام مستعار)، کارمند پیشین شرکت برشنا و پدر شش فرزند، یکی بازنشسته دیگری است که به‌دلیل تأخیر در پرداخت حقوق تقاعدی، در وضعیت بحرانی و دشوار قرار گرفته است. او مرد ۶۰ساله حدود دو سال پیش از شرکت برشنا تقاعد کرده و حالا با دل پر از اندوه درباره مشکلات و رنج‌هایی که در پی عدم دریافت حقوق بازنشستگی تجربه کرده است، سخن می‌گوید.
این مرد کهن‌سال با بیان این که زندگی پس از تقاعد برایش بسیار دشوار بوده است، می‌گوید: «پدر شش فرزند خرد و ریزه هستم. کودکانم هنوز به مراقبت و محبت نیاز دارند، اما پس از تقاعد هر روز با نگرانی و اضطراب زندگی می‌کنیم. سال گذشته، یکی از دردناک‌ترین سال‌های زندگی‌ام بود؛ پر از جنجال، نگرانی و نیاز.»
خیرمحمد که سال‌های عمرش را در خدمت مردم و کشورش سپری کرده است حالا در شرایطی قرار دارد که مجبور است به نهادهای خیریه مراجعه کند: «سه بار از نهادهای خیریه کمک دریافت کردم. من که همیشه دست نیازمندان را می‌گرفتم، حالا خودم با دستان خالی به‌سوی مردم دست دراز می‌کنم، این برایم بسیار تلخ است.»
در ماه رمضان که بسیاری از خانواده‌ها در کنار یکدیگر سفره‌های افطار و سحری می‌گسترند، خیرمحمد نه‌تنها برای افطار، بلکه برای سحری نیز چیزی در خانه نداشت. او از آن روزها با حس خجالت و ناامیدی یاد می‌کند: «دوستانی که از وضعیتم آگاه بودند، به آقای بشردوست احوال دادند، او برایم شش هزار افغانی کمک کرد. وقتی آن کمک رسید، حس کردم زمین زیر پایم دهان باز کرد و من در آن فرو رفتم.» رمضان بشردوست، وکیل پیشین مردم کابل در مجلس نمایندگان است که هرازچندی با نیازمندان کمک می‌کند.
خیرمحمد نیز مانند صدیق خواهان پرداخت به‌موقع حقوق تقاعدی خود است: «ما از دولت خیرات نمی‌خواهیم، ما فقط حق خود را می‌خواهیم. ما بیش از ۴۰ سال به این وطن و مردم خدمت کردیم. پول تقاعدی ما از معاش خود ما کنار گذاشته شده بود و حالا که به آن نیاز داریم، باید پرداخته شود. نباید حق ما تلف گردد. زندگی در این سن نباید چنین تلخ و تحقیرآمیز باشد.»
وضعیت صدیق و خیرمحمد، تنها یکی از هزاران حکایتی است که بازنشستگان دولت با آن مواجه هستند. افرادی که سال‌ها عمر خود را در خدمت به وطن سپری کرده‌اند، امروز در شرایطی سخت و ناگوار قرار دارند و از طالبان می‌خواهند که حقوق تقاعدی‌شان را به‌موقع پرداخت کند تا برای تأمین نیازهای اولیه زندگی‌شان دغدغه‌ای نداشته باشند.
این در حالی است که حقوق بازنشستگی، حق مسلم کارمندان متقاعد شمرده می‌شود. دولت در سال‌های گذشته مقداری از معاش ماهوار کارمندان را کسر و نزد خود حفظ می‌کرد تا پس از بازنشستگی دوباره به آنان بپردازد. یکی از کارکنان بخش تقاعد در وزارت مالیه توضیح می‌دهد که پول تقاعدی کارمندان دولت از قبل اندوخته شده و باید در زمان بازنشستگی به کارمند پرداخت شود.
طالبان اما پس از تسلط بر کشور پرداخت این حقوق را تعلیق کرده‌اند. مقام‌های طالبان برای دفاع از این تعلیق دلایل مختلفی ارایه کرده‌اند؛ از حرام بودن تقاعد تا شناسایی افراد مستحق. یک منبع در وزارت مالیه به شرط حفظ هویتش به افغانستان آینده می‌گوید: «ما در سال‌های پسین دوره جمهوریت گام‌های بزرگی برای شفافیت برداشته بودیم. بایومتریک متقاعدین با هزینه گزاف انجام شد و اکثر متقاعدین ثبت و راجستر شدند. من تأیید می‌کنم که در گذشته متقاعدین خیالی وجود داشت، اما ما آنان را شناسایی و از سیستم حذف کردیم.» او می‌افزاید که اکنون سیستم پرداخت تقاعد از هر لحاظ آماده است و هیچ بهانه‌ای برای عدم پرداخت این حقوق به بازنشستگان وجود ندارد.
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان در مصاحبه با روزنامه افغانستان آینده می‌گوید: «این موضوع تحت بررسی است. موضوع به کمیسیون تشکیلات و محکمه اختصاصی ارجاع خواهد شد و پس از بررسی، اعلامیه‌ای از سوی محکمه و هم وزارت مالیه صادر خواهد شد.» پیش از این، رهبر طالبان فرمان هشت ماده‌ای را از بهر چگونگی پرداخت حقوق متقاعدان صادر کرده است. رهبر طالبان همچنان به استره محکمه دستور داده است با ایجاد یک محکمه اختصاصی برای پرداخت حقوق بازنشستگان یک راه حل مناسب و مطابق با اصول شرعی، دریابد.
بازنشستگان اما می‌گویند هنوز روشن نیست روند محاکماتی این حقوق چه زمانی تکمیل خواهد شد. با گسترش فقر اقتصادی، شماری از بازنشستگان در روزهای پسین دست به راهپیمایی زده و خواستار پرداخت هرچه زودتر حقوق خود شده‌اند. طالبان اما اعتراضات این بازنشستگان را سرکوب کرده‌اند.
