محمد محقق، رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان، در سخنرانیای به مناسبت رونمایی از کتابش در ایران گفته است که طالبان باید برای حل بحران افغانستان با «رهبران سیاسی کشور» وارد مذاکره شوند، نه با زنان و نمایندگان نهادهای مدنی که به باور وی همسطح طالبان نیستند.
محقق در این سخنرانی تأکید کرده است که گفتوگو با طالبان زمانی معنا دارد که میان «طرفهای همسطح» انجام شود. به گفته او، کسانی باید طرف مذاکره طالبان باشند که در دورههای مختلف جنگ، چه در برابر شوروی و چه در جریان تحولات پس از آن، نقشهای کلیدی سیاسی و نظامی داشتهاند. او مدعی شد که طالبان چنین چهرههایی را جدی میگیرند و مذاکره با زنان یا فعالان مدنی، از دید طالبان، وزن سیاسی لازم را ندارد.
این اظهارات در حالی مطرح میشود که در سالهای اخیر، بخش بزرگی از شهروندان افغانستان نسبت به رهبران سنتی سیاسی بیاعتماد و خشمگین هستند. بسیاری از مردم، این چهرهها را مسئول مستقیم یا غیرمستقیم دههها جنگ، فساد، معاملهگری سیاسی و در نهایت فروپاشی نظام جمهوری میدانند. منتقدان میگویند همان رهبرانی که امروز خواهان نشستن پشت میز مذاکره با طالبان هستند، در حساسترین لحظات تاریخی یا کشور را ترک کردند یا نتوانستند از مردم و نظام سیاسی دفاع کنند.
شماری از شهروندان و فعالان مدنی باور دارند که حذف زنان و جامعه مدنی از روند گفتوگو با طالبان، تکرار همان الگوی انحصار قدرت است که افغانستان را بارها به بحران کشانده است. به گفته آنان، تأکید بر نقش رهبران جهادی و سیاسی پیشین، نهتنها راهحل تازهای ارائه نمیکند، بلکه میتواند شکاف میان مردم و طبقه سیاسی را عمیقتر سازد.
در شبکههای اجتماعی نیز واکنشها به سخنان محقق گسترده بوده است. بسیاری از کاربران نوشتهاند که مردم افغانستان دیگر اعتمادی به رهبران سیاسی ندارند و از آنان «نفرت تاریخی» در ذهن جامعه شکل گرفته است؛ نفرتی که ریشه در سالها جنگ داخلی، ناکامی در دولتداری و بیتوجهی به خواستهای مردم دارد.
اظهارات محقق بار دیگر بحث قدیمی «چه کسانی نماینده واقعی مردم افغانستاناند» را داغ کرده است؛ بحثی که در شرایط حاکمیت طالبان، همچنان بیپاسخ مانده و آینده هرگونه گفتوگوی سیاسی را با ابهام جدی روبهرو کرده است.
