محیی‌الدین مهدی، عضو پیشین مجلس نمایندگان افغانستان، در گفت‌وگویی تازه با چینل یوتیوبی «سایه» گفته است که احمدشاه مسعود، فرمانده پیشین جهادی، و برهان‌الدین ربانی، رئیس‌جمهور پیشین افغانستان، هرگز به عنوان رهبران قومی تاجیک وارد جهاد نشدند، بلکه هر دو از جریان فکری «اخوانی» برخاسته بودند.
مهدی با تأکید بر این‌که برداشت قومی از جهاد، یک اشتباه تاریخی است، گفت:
«در هیچ بخشی از تاریخ ندیدم که احمدشاه مسعود و استاد ربانی از آدرس تاجیک‌ها جهاد کرده باشند. آنان مجاهدان اخوانی بودند، نه رهبران قومی.»
به گفته‌ی او، اختلافات میان رهبران جهادی مانند مارشال عبدالرشید دوستم، عبدالعلی مزاری، بیشتر ریشه در تبدیل شدن جهاد به رقابت قومی داشت، نه در تفاوت دیدگاه‌های دینی یا سیاسی اما احمدشاه مسعود و ربانی، دید قومی نسبت به جهاد نداشتند.
وی افزود:
«ای کاش احمدشاه مسعود و استاد ربانی از آدرس تاجیک‌ها جهاد می‌کردند، چون در آن صورت شاید امروز وضعیت قومی کشور روشن‌تر و واقع‌بینانه‌تر می‌بود. اما آنان هیچ‌گاه به نام تاجیک‌ها نجنگیدند.»
مهدی در ادامه تصریح کرد که بسیاری از رهبران جهادی دیگر، از جمله مزاری و دوستم، از موضع قومی در جنگ حضور داشتند، اما احمدشاه مسعود و ربانی اهداف فراتر از قومیت را دنبال می‌کردند.
او در بخش دیگری از سخنانش گفت که مشکل افغانستان در اصل قومی است و «این واقعیت نباید پنهان شود». به باور وی، تا زمانی که مسئله‌ی هویت قومی در افغانستان به رسمیت شناخته نشود، هیچ روند سیاسی و ملی پایداری شکل نخواهد گرفت.
مهدی همچنین به پشت‌پرده‌ی نشست «بن» اشاره کرد و گفت:
«امضای توافق‌نامه بن یک امضای ننگین بود. شماری از رهبران جهادی تلاش کردند استاد ربانی را کنار بزنند و خود جانشین او شوند. آنان در واقع علیه وی کودتا کردند.»
او افزود که استاد ربانی می‌خواست کنفرانس بن در کابل برگزار شود تا نماد استقلال سیاسی افغانستان حفظ گردد، اما داکتر عبدالله عبدالله، یونس قانونی و مارشال محمد قسیم فهیم با این تصمیم مخالفت کردند و مانع اجرای آن شدند.
این سخنان مهدی در فضای مجازی بازتاب گسترده‌ای یافته و شماری از کاربران، اظهارات او را بازخوانی متفاوتی از نقش رهبران جهادی در تاریخ معاصر افغانستان دانسته‌اند، در حالی که برخی دیگر، آن را کوششی برای بازنویسی تاریخ سیاسی کشور توصیف کرده‌اند.
