کارشناسان سازمان ملل در گزارش تازه‌ای هشدار داده‌اند که تصمیم پاکستان برای آغاز موج جدیدی از اخراج پناه‌جویان افغان می‌تواند پیامدهای خطرناک و فوری برای بازگشت‌کنندگان داشته باشد و این اقدام با تعهدات حقوقی بین‌المللی در تضاد است.
این کارشناسان شام جمعه، ۲۹ اگست، اعلام کردند که میلیون‌ها افغان مقیم پاکستان در معرض بازگشت اجباری به کشوری قرار دارند که قبلاً با بحران انسانی جدی روبه‌رو است؛ جایی که بیش از سه میلیون نفر از قبل بی‌جا شده‌اند و جان و آزادی آن‌ها می‌تواند در خطر قرار گیرد.
این گزارش می‌افزاید که نقض حقوق بشر در افغانستان همچنان ادامه دارد و زنان و دختران بیش از همه با محرومیت‌های گسترده، از جمله ممنوعیت تحصیل بالاتر از صنف ششم، محدودیت رفت‌وآمد و منع کار مواجه‌اند. کارشناسان سازمان ملل یادآوری کرده‌اند که دولت پاکستان در ۳۱ جولای تأیید کرده بود که بازگرداندن پناه‌جویان افغان تحت «طرح بازگرداندن اتباع خارجی غیرقانونی» عملی خواهد شد و مهلت نهایی آن اول سپتمبر تعیین شده است.
کارشناسان سازمان ملل متحد همچنان گفته‌اند که برای نخستین بار این برنامه شامل اخراج دارندگان کارت‌های (پی‌او‌آر) نیز می‌شود که بسیاری از این افراد دهه‌ها در پاکستان زندگی کرده‌اند و حتی برخی از بزرگ‌سالان هرگز زندگی در افغانستان را تجربه نکرده‌اند.
بر اساس این گزارش، همچنان افغان‌هایی که پس از بازگشت طالبان برای فرار از آزار و انتقام‌جویی‌های این گروه به پاکستان آمده‌اند، نیز در معرض اخراج قرار دارند. گزارش‌ها نشان می‌دهند که در هفته‌های اخیر بازداشت، توقیف و اخراج‌های خودسرانه‌ی پناه‌جویان افغان در پاکستان افزایش یافته است.
کارشناسان سازمان ملل در گزارش خود تأکید کرده‌اند که پاکستان بر اساس قوانین بین‌المللی حقوق بشر و حقوق پناهندگان، موظف است اصل «عدم بازگرداندن» را رعایت کند؛ اصلی که به گفته‌ی این نهاد «اختیاری نیست» و به عنوان سنگ‌بنای حقوق بین‌الملل عرفی و معاهداتی باید مورد احترام قرار گیرد.
در ادامه آمده است که بسیاری از افراد در معرض اخراج، در افغانستان هیچ خانه‌ای برای بازگشت ندارند و از حمایت خانوادگی یا اجتماعی بی‌بهره‌اند. بر بنیاد این گزارش، زنان و دختران، به ویژه در چنین شرایطی با تهدیدهای مضاعف روبه‌رو هستند.
کارشناسان سازمان ملل همچنان یادآوری کرده‌اند که گروه‌های دیگری همچون اعضای نیروهای امنیتی جمهوری پیشین، مقام‌های دولتی سابق و نیز افغان‌های دارای گرایش‌های جنسی و هویت‌های جنسیتی متنوع، در معرض خطر جدی آزار و خشونت قرار دارند. آن‌ها به گزارش‌های متعدد، از جمله یافته‌های ماه جولای یوناما، در زمینه‌ی موارد مستندشده‌ی نقض حقوق این افراد اشاره کرده است.
کارشناسان سازمان ملل ضمن قدردانی از میزبانی طولانی‌مدت پناهندگان افغان توسط پاکستان، از جامعه جهانی خواسته است که حمایت خود از دولت پاکستان و جوامع میزبان را افزایش دهد. در این گزارش همچنان از کشورهایی که متعهد به اسکان مجدد پناهندگان افغان بودند، اما برنامه‌های خود را کاهش داده یا متوقف کرده‌اند، ابراز تأسف شده است.
این درحالی است که پس از بازگشت طالبان به قدرت، شمار زیادی از افغان‌ها به دلیل ترس از آزار، محدودیت‌های شدید اجتماعی و سیاسی، و فقدان امنیت به کشورهای همسایه، به ویژه پاکستان، پناه بردند. این موج جدید مهاجرت شامل خانواده‌ها، فعالان اجتماعی، کارمندان دولتی سابق و زنان و دخترانی است که با محدودیت‌های شدید تحصیل و کار مواجه شده‌اند.
در سال ۲۰۲۳، دولت پاکستان برنامه‌ی «بازگرداندن اتباع خارجی غیرقانونی» را اجرایی کرده و هم‌اکنون در حال اخراج پناه‌جویان افغان است.
