زمانی کابل، هرات، مزارشریف و دیگر ولایت‌های کشور با نغمه‌های ساز و صدای دل‌نشین خوانندگان افغان جان می‌گرفت. شب‌ها در تالارهای عروسی، کوچه‌های پرشور و حتی در تاکسی‌ها و کانال‌های رادیو و تلویزیون، موسیقی چون رود روان، جاری بود. موسیقی در افغانستان نه تنها هنر؛ بلکه امید، خاطره و تسکین دردها بود، اما از سال ۲۰۲۱ میلادی به این‌سو هنر موسیقی از افغانستان رخت بسته است. با بازگشت طالبان به قدرت، نه تنها سیاست و اقتصاد دچار افت شده؛ بلکه روح زندگی نیز خاموش گشته است. ممنوعیت، تهدید، تخریب سازها، فرار هنرمندان و خاموشی استیج‌ها تنها گوشه‌ای از محدودیت‌های طالبان بر پیکر هنر در این سرزمین است. آمارهای وزارت امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر طالبان نشان می‌دهد که در سه سال گذشته ۲۱ هزار آله موسیقی را آتش زده‌اند.
فردین عسکری، رییس اتحادیه هنرمندان افغانستان، در صحبت با افغانستان آینده وضعیت دشوار هنرمندان را تشریح می‌کند. او می‌گوید پس از سقوط نظام جمهوری، طالبان به یک‌بارگی موسیقی، هنر و فعالیت‌های فرهنگی را ممنوع اعلام کردند. به گفته او، این تصمیم طالبان سبب شد هزاران هنرمندی که سال‌ها مشغول کارهای هنری بودند، ناگهان با خطرات جدی اقتصادی، جانی و روانی روبه‌رو شوند و امنیت لازم را از دست دادند.
عسکری می‌افزاید که شبکه‌ای از هنرمندان و فعالان فرهنگی تلاش دارند شماری از آوازخوانان مشهوری که جان شان در خطر است را از کشور بیرون بکشند، اما توان آن‌ها برای انجام این کار محدود است. او می‌افزاید که این گروه متشکل از آوازخوانان مطرح کشور، همچنان دیدارهایی با مسوولان یونسکو، سازمان ملل و پارلمان اروپا داشتند و پرونده‌های هنرمندان را به بیش از ۲۰ کشور ارسال کردند، اما تنها تعداد اندکی از این هنرمندان پذیرفته شدند و اکثریت پرونده‌ها هنوز معلق است و وضعیت هنرمندان در افغانستان و کشورهای همسایه نیز وخیم‌تر شده است.
رییس اتحادیه هنرمندان افغانستان تأکید کرد در افغانستان هیچ آینده‌ای برای موسیقی‌دانان نیست و خانواده‌هایی که مجبور به مهاجرت شده‌اند، از فردای خود بی‌خبرند. او با انتقاد از تصمیم طالبان مبنی بر ممنوعیت کامل موسیقی در کشور، اضافه کرد که در بسیاری از کشورهای اسلامی مانند ایران، قطر و پاکستان موسیقی بخشی از فرهنگ ملت‌ها باقی مانده است.
به گفته آقای عسکری، موسیقی و هنر جزو جدایی‌ناپذیر انسان و جامعه‌اند و نمی‌توان آن‌ها را از روح بشر جدا کرد. آقای عسکری همچنان از سازمان‌های حقوق بشری، نهادهای بین‌المللی و کشورهای مهاجرپذیر خواست به وضعیت هنرمندان افغانستان توجه جدی کنند؛ زیرا امنیت، معیشت و آینده این افراد در افغانستان و کشورهای همسایه در خطر است.
این درحالی است که با بازگشت طالبان به قدرت، بسیاری از موسیقی‌دانان کشور مجبور به ترک وطن شدند؛ برخی به کشورهای همسایه چون پاکستان، ایران و تاجیکستان پناه بردند و تعدادی دیگری با حمایت نهادهای بین‌المللی به اروپا، امریکا و استرالیا منتقل شدند. هنرمندان باقی‌مانده در داخل کشور یا فعالیت خود را به طور کامل متوقف کرده‌اند و یا در خفا و با ترس از پیگرد طالبان، به کارشان ادامه می‌دهند. برخی نیز برای زنده ماندن، شغل‌های غیرمرتبط با هنر اختیار کرده‌اند.
در همین حال، کبیر سایق، هنرمند و استاد موسیقی افغانستان موسیقی را فراتر از یک هنر ساده معرفی می‌کند و می‌گوید که موسیقی غذای روح است که همانند غذا برای جسم، برای سلامت روان و آرامش انسان ضروری می‌باشد. او مخالفت طالبان با موسیقی را ظلم بزرگی نسبت به نیازهای عمیق روحی انسان می‌داند.
این استاد موسیقی در صحبت با افغانستان آینده می‌گوید: «اگر کسی بگوید موسیقی حرام است یا غیرضروری، در حقیقت مرتکب ظلم آشکار در حق انسانیت شده است.» او این مخالفت را خودآزاری و سلب حق حیات سالم از انسان‌ها دانست و تأکید کرد که موسیقی برای زنده ماندن روان آدمی ضروری است و مخالفت با آن یعنی مخالفت با آرامش، رفاه و سلامت بشری.
موسیقی افغانستان ریشه‌های عمیق تاریخی و فرهنگی دارد و بخش جدایی‌ناپذیری از هویت ملی این کشور است. سبک‌های متنوع موسیقی در مناطق مختلف افغانستان، از موسیقی کلاسیک و فولکلور گرفته تا موسیقی محلی و شهری، نمایانگر تنوع قومی و فرهنگی مردم این سرزمین است. هنرمندان برجسته‌ای همچون احمدظاهر، استاد سرمست و آریانا سعید به عنوان نمادهای موسیقی افغانستان شناخته می‌شوند که صدای آن‌ها نسل‌ها را با احساسات و روایت‌های زندگی آشنا کرده است.
طالبان اما این هنر را حرام دانسته و به گونه کامل از محافل شادمانی عمومی و خصوصی و حتی رسانه‌های جمعی، ممنوع اعلام کرده‌اند. این گروه تنها به ممنوعیت موسیقی اکتفا نکرده؛ بلکه عملاً مبارزه را با هنر و موسیقی در پیش گرفته‌اند. در تازه‌ترین اقدام طالبان در ولسوالی علینگار ولایت لغمان، ۱۰۹ آله موسیقی را که از مراسم‌های خوشی مردم جمع‌آوری شده بود، سوزاندند. وزارت امربه‌معروف طالبان روز دوشنبه، ۲۶ می، در اعلامیه‌ای گفته است که این ابزارها در طی چند ماه گذشته از محافل عمومی و جشن‌های مردمی ضبط شده‌اند.
تصویرهای منتشر شده از این رویداد نشان می‌دهند که بلندگوها و دایره (دف) نیز در کنار ده‌ها آله موسیقی دیگر سوزانده می‌شوند. طبق آمار وزارت امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر طالبان، این گروه در سال گذشته بیش از ۲۱ هزار آله موسیقی را در سراسر افغانستان به آتش کشیده‌اند.
