خودسوزی عابده در اعتراض به ازدواج اجباری واکنشهای گستردهی فعالان حقوق بشر، زنان معترض، نهادهای بینالمللی و شهروندان کشور را در مجالس خصوصی و شبکههای اجتماعی، برانگیخته است. زنان معترض افغانستان میگویند که پیکر سوختهی این دختر غوری، سند زندهی جریان جنایتها زیر پرچم طالبان است. آنها طالبان را مسوول اصلی اعمال خشونت علیه زنان میدانند و از جامعه جهانی میخواهند با اعمال فشار بر طالبان، عاملان این واقعه دلخراش را حاضر به پاسخگویی و مجازات کنند. منابع محلی میگویند که یکی از اعضای طالبان با آوردن فشار بر عابده و خانوادهاش، او را مجبور ساخته به خودکشی اقدام کند. طالبان اما دخیل بودن اعضای خود را در قضیه اجبار عابده و خانوادهاش به ازدواج، رد کردهاند.
حلیمه، زن معترض، در صحبت با افغانستان آینده میگوید که عابده را نمیشناختم، اما داستانش زخمی است بر پیکر همهی زنان افغان. به سخن او، عابده به جای تسلیمشدن به ازدواج اجباری، شعلههای آتش را انتخاب کرد و جسورانه به زندگی خود پایان داد. این زن معترض میافزاید: «طالبان بیشرمانه ادعا میکنند که در افغانستان زیر سلطه آنها نکاح اجباری وجود ندارد، اما جسد سوختهی عابده فریاد میزند که طالبان دروغ میگویند. تنِ سوخته عابده سند زنده جریان جنایتهایی است که زیر پرچم طالبان جریان دارد.»
مریم (نام مستعار)، یکی دیگر از زنان معترض میگوید، حادثهای که بر سر عابده آمد، فریادی است از درد بیپناهی هزاران دختر افغان. او میافزاید: «خودسوزی عابده یک اتفاق فردی نبود؛ بلکه بازتاب رنج جمعی ما است. ما امروز همه صدای عابده هستیم.»
در شبکههای اجتماعی نیز شهروندان کشور به خودسوزی عابده واکنش نشان داده و از ادامه ازدواجهای اجباری در افغانستان زیر اداره طالبان، انتقاد کردهاند. جمعی از شهروندان کشور با راهاندازی کارزاری در شبکه اجتماعی اکس، خواستار پایان دادن به خشونت علیه زنان در افغانستان شدهاند. این جمع با دستبهدست ساختن هشتگهایی با شعار «عدالت برای عابده» و «ازدواجهای اجباری را توقف دهید» خواستار عدالت در افغانستان شدهاند.
همچنان ریچارد بنت، گزارشگر ویژهی حقوق بشر سازمان ملل برای افغانستان، در صفحه اکس نوشته است که گزارشها درباره خودسوزی دختر جوانی به نام عابده در غور عمیقاً تکاندهنده است. او افزوده: «با خانواده او ابراز همدردی میکنم و خواهان تحقیق فوری و حمایت بیشتر در حوزه سلامت روان، به ویژه در مواجهه با سرکوب جنسیتی سیستماتیک، هستم.»
رحمتالله نبیل، رییس پیشین امنیت ملی کشور نیز در واکنشی نوشته است که خودسوزی عابده فریاد یک ملت زخمی است؛ فریادی علیه طالبان و علیه آنهایی که برای منافع شخصی با این گروه تعامل میکنند. او اضافه کرده است: «به خانواده او و تمام دخترانی که قربانی اجبار و خشونتاند، از ژرفای دل تسلیت میگویم.»
طبق اطلاعاتی که منابع محلی در اختیار افغانستان آینده، قرار دادهاند، عابده دختر ۲۰ ساله و باشنده روستای درزاب نیلی از مربوطات ولسوالی تیوره ولایت غور بوده است. او از سوی گروه طالبان به ازدواج اجباری با برادر یکی از فرماندهانشان تهدید شده بود. در روز وقوع این حادثه، طالبان پدر و برادر او را بازداشت و تلفنهایشان را ضبط کرده بودند. سپس حدود ۲۰ طالب مسلح به رهبری یک عضو محلی این گروه وارد خانه عابده شدند تا او را به زور با خود ببرند. این منبع میافزاید: «وقتی عابده دید که طالبان پشت خانهاش آمدهاند و صدا میزنند که تو را به زور میبریم، خودش را با یک گیلن پترول آتش زد. تمام وجودش سوخت. کسی برایش کاری کرده نتوانست.»
بر اساس گزارشها و روایت منابع محلی، این عضو طالبان که قصد داشت عابده را برای ازدواج وادار بسازد «رحمانی» بوده و او فرمانده طالبان میباشد. منابع تأیید میکنند که این فرمانده طالبان همچنان آزادانه در غور گشتوگذار میکند و هیچ نهادی او را بازداشت نکرده است.
طالبان اما دست داشتن اعضای این گروه در اجبار عابده به ازدواج را رد کردهاند. سیفالاسلام خیبر، سخنگوی وزارت امربهمعروف طالبان، روز پنجشنبه، اول می، در شبکه اجتماعی اکس نوشته است که عابده به دلیل خشونتهای خانوادگی دست به خودسوزی زده است. به گفته او، شوهر عابده عضو طالبان نیست؛ بلکه فرد عادی میباشد و مقامهای محلی در غور درباره چگونگی این قضیه تحقیق میکنند.
این درحالی است که از زمان بازگشت طالبان به قدرت، زنان افغانستان با موج بیسابقهای از محدودیتها و خشونتها روبهرو هستند. ازدواجهای اجباری، خشونتهای خانوادگی و ناتوانی ساختارهای قضایی برای حمایت از زنان قربانی، این قشر را به نقطهای از ناامیدی رسانده که حتی خودسوزی را راه فرار از مشکلات خود میپندارند.