عطا محمد نور، والی پیشین بلخ و از رهبران برجسته جهادی، در گفت‌وگویی تازه با انتقاد شدید از روند صلح دوحه، نقش آمریکا، اشرف غنی و زلمی خلیل‌زاد، جزئیات تازه‌ای از پشت پرده سقوط نظام جمهوری افغانستان را فاش کرد.
نور با اشاره به نقش زلمی خلیل‌زاد گفت: «آقای خلیل‌زاد در جلسات فردی راست‌گو بود و بارها هشدار داد که نیروهای آمریکایی افغانستان را ترک خواهند کرد و حکومت باید خودش تصمیم بگیرد. اما اشرف غنی این حرف‌ها را جدی نمی‌گرفت و همچنان سیاست فرار از واقعیت را دنبال می‌کرد.»
با وجود این، نور خلیل‌زاد را متهم به جانبداری از طالبان دانست و توافق‌نامه دوحه را «یک معاهده ننگین» توصیف کرد که راه را برای بازگشت طالبان به قدرت باز کرد. به گفته او، طالبان نه با زور، بلکه با حمایت مستقیم آمریکا وارد کابل شدند.
او در ادامه گفت: «طالبان افغانستان را به زور نگرفتند، بلکه آمریکایی‌ها زمینه را برایشان فراهم کردند. این حکومت دوام نخواهد داشت و دیر یا زود سرنگون می‌شود. افغانستان دوباره آزاد خواهد شد.»
نور با یادآوری روند خلع سلاح مجاهدین (DDR) در نخستین سال‌های حکومت حامد کرزی افزود: «یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات زندگی من این بود که سلاح‌هایمان را تحویل دادیم. اگر آن زمان این کار را نمی‌کردیم، شاید امروز وضعیت متفاوت بود.»
وی همچنین ابراز تاسف کرد که در انتخابات ریاست‌جمهوری خود را نامزد نکرده و گفت این تصمیم، یکی از حسرت‌های سیاسی‌اش است.
اظهارات نور همزمان با سالگرد سقوط کابل، بار دیگر بحث‌ها و اختلاف‌نظرها درباره عوامل اصلی فروپاشی جمهوریت و نقش بازیگران داخلی و خارجی را داغ کرده است. برخی، مانند نور، معتقدند که توطئه‌های سیاسی و توافق‌نامه دوحه عامل اصلی سقوط بود؛ در حالی که دیگران، فساد گسترده، ضعف مدیریتی و اختلافات داخلی را دلیل اصلی فروپاشی می‌دانند.
به گفته کارشناسان، این روایت‌های متناقض نشان می‌دهد که هنوز بررسی بی‌طرفانه و مستند از چرایی و چگونگی سقوط نظام پیشین افغانستان انجام نشده و زوایای تاریک این رویداد همچنان برای مردم و تاریخ باز است.
