در حالی‌که موج گسترده اخراج مهاجران افغان از ایران همچنان ادامه دارد و هزاران خانواده با بحران انسانی، بی‌سرپناهی و ناامیدی مواجه‌اند، سکوت بسیاری از چهره‌های سیاسی و رهبران جهادی افغانستان در قبال این وضعیت، به یکی از نقاط تاریک فضای سیاسی و اخلاقی کشور بدل شده است.
براساس گزارش‌های رسمی، تنها از آغاز سال جاری تاکنون، بیش از نیم‌میلیون مهاجر افغان بسیاری بدون مدرک اقامت از سوی دولت ایران به کشور بازگردانده شده‌اند. شماری از این افراد سال‌ها در ایران زندگی کرده و در بخش‌های مختلف اقتصادی، به‌ویژه کارگری، خدمات و ساخت‌وساز، نقش ایفا کرده‌اند. با این‌حال، اکنون با اجرای سیاست‌های سخت‌گیرانه جدید، شمار زیادی از آنان از کار و سرپناه محروم شده و ناچارند شب‌ها را در حاشیه مرزها یا کنار جاده‌ها بگذرانند.
در میان این بحران انسانی، واکنش‌های سیاسی چشمگیر یا موضع‌گیری رسمی از سوی رهبران بانفوذ افغانستان، از جمله چهره‌های جهادی که در کشورهای همسایه از جمله ایران روابط گسترده‌ای دارند، بسیار محدود و حتی در مواردی صفر بوده است. سکوت آنها، به گفته برخی ناظران، نه‌تنها نشان از بی‌تفاوتی، بلکه فقدان حس مسئولیت‌پذیری در برابر شهروندانی دارد که روزگاری پشتوانه قدرت این رهبران به شمار می‌رفتند.
در میان دیگر واکنش‌های جهانی محمد اشرف غنی، رئیس‌جمهور پیشین افغانستان روز گذشته در پیامی، از دولت ایران خواست تا با مهاجران افغان “با عزت و احترام” رفتار شود. غنی نوشت:
«رفتار با مهاجران نباید لکه‌ی سیاه بر روابط دو ملت باشد. افغان‌ها شریک‌اند، نه بار اضافی.»
وی همچنان رهبران جهادی را بی‌درک خطاب کرد و به مردم کفت که آنها نمی‌توانند درد شما را درمان نمایند.
او با اشاره به نقش اقتصادی افغان‌ها در ایران، برخوردهای اخیر را برخلاف اصول همزیستی، برادری اسلامی و اخلاق انسانی دانست. با این حال، واکنش اشرف غنی در خلأ حمایت سیاسی جمعی، تنها پژواکی خفیف در برابر فریاد مهاجرانی است که در میدان عمل، بی‌صدا مانده‌اند.
فعالان حقوق بشر معتقدند که سکوت رهبران سیاسی، به‌ویژه آنانی که در ایران روابط سیاسی و مذهبی دیرینه دارند، نه‌تنها تأسف‌بار، بلکه آسیب‌زننده به موقعیت و شأن مردم افغانستان در سطح منطقه‌ای است. انتظار می‌رود این چهره‌ها دست‌کم از نفوذ خود برای کاستن از شدت این برخوردها استفاده کنند یا لااقل با موضع‌گیری‌های عمومی، صدای مهاجران بی‌صدا باشند.
بحران مهاجرت، اکنون نه‌تنها یک چالش انسانی، بلکه یک آزمون اخلاقی برای همه مدعیان سیاست در افغانستان است. آزمونی که بسیاری از آنها تاکنون از کنارش گذشته‌اند.
